1 op de 4 medewerkers geeft aan zich niet altijd veilig te voelen bij z’n leidinggevende. Dat stelt ons onderzoek met prof. Anja Van den Broeck. Zorgwekkend? Absoluut. Een veilig gevoel versterkt het psychisch welzijn van je mensen: het boost hun werkplezier en betrokkenheid en dus hun productiviteit. Je hebt er met andere woorden alle belang bij om je medewerkers een veilige werkomgeving te garanderen.
Over (on)veiligheid op de werkvloer
Nog een confronterend cijfer uit ons onderzoek: meer dan 50% van alle werknemers kreeg al eens te maken met negatief leiderschap. Hoe dat onveilig gevoel zich uit? Intimideren, discrimineren en manipuleren komt geregeld voor, maar evengoed pesten, liegen en negeren. Ook ongewenst (seksueel) gedrag en vriendjespolitiek zijn boosdoeners.
‘Wij zien vooral veel vormen van verbale agressie als gevolg van frustraties’, zo zeggen Pauline Van Den Kerckhove en Joris Trog, Ability Case Manager en intern preventieadviseur bij Randstad Group. Als experts in psychosociaal welzijn op het werk merken zij wel een evolutie in hoe medewerkers omgaan met hun welbevinden. ‘De cijfers liggen vandaag niet per se hoger, maar er wordt wel meer gesproken over hoe we ons voelen, goed of slecht. Daarnaast valt op dat een probleem vroeger vaak op de werkvloer bleef en individueel benaderd werd: mensen pakten de situatie zélf aan, op lokaal niveau. Nu rekenen medewerkers meer op hun directe leidinggevende of ‘het bedrijf’ om hen hierin te begeleiden.’ Werk aan de winkel voor jou, dus! Toch als je een goeie baas wilt zijn...
De ideale baas... geeft je een veilig gevoel
Want ook over de kenmerken van de ideale baas zijn werknemers het eens. Een goeie leidinggevende beschikt volgens ons onderzoek over uitstekende communicatieve vaardigheden, een sterk vermogen om problemen op te lossen, toegankelijkheid, empathie en een open-minded mentaliteit.
‘Werknemers geven de voorkeur aan leidinggevenden die zich kenmerken door beschikbaarheid, taak- en mensgerichtheid’, verduidelijkt Wim Van der Linden, woordvoerder van Tempo-Team. ‘Toch wel een opvallende vaststelling die het gangbare beeld van de charismatische, inspirerende, veranderingsgerichte manager nuanceert.’
En laat een goeie mix van deze eigenschappen nu net de deur openen voor een psychisch veilige werkomgeving, waar je mensen zich gezien, gehoord en vooral veilig voelen. Alleen: hoe realiseer je dit?
In 5 stappen naar een veilige werkomgeving
Samen met experts Joris en Pauline vertaalden we de vijf kwaliteiten van de ideale baas naar concrete actiepunten richting psychologische veiligheid op de werkvloer. Om je medewerkers een veilig gevoel te kunnen geven op het werk, moet je als leidinggevende:
Communiceren en informeren
Communicatie is key. Je mensen willen weten wat er reilt en zeilt, en betrokken worden. Welke veranderingen komen er nog aan? Hoe ziet de toekomst van het bedrijf eruit? Plan vaste momenten in de week om informatie te delen met je team, zeker in tijden van onrust. Communiceer transparant en open, over wat je weet én niet weet. Maak daarbij alles bespreekbaar, stimuleer open dialoog en maak ruimte voor vragen en discussies. Als jij in alle openheid spreekt, zullen je mensen dat ook sneller doen.
Een luisterend oor bieden
Op de vraag ‘Alles oké?’ volgt meestal automatisch ‘ja’ als antwoord. Kies liever voor open vragen zoals: ‘Hoe gaat het met je vandaag?’ Zo trigger je je collega’s om echt te vertellen wat ze voelen. Tip: probeer op die manier eens een videocall te starten. Een uitbundig persoon die je ineens niet meer hoort? Dan moeten er alarmbelletjes afgaan (misschien loert er wel een burn- of brown-out). Zoek verbinding door empathisch te reageren en laat je EQ evenveel doorwegen als je IQ. Het tonen van begrip en medeleven kan een wereld van verschil maken voor een collega die zich misschien niet helemaal op zijn gemak voelt om zijn of haar zorgen te uiten.
Waardering tonen
Dat zit ‘m in een schouderklopje of complimentje van tijd tot tijd. Maar meer nog in vertrouwen geven. Dat je gelooft dat ze ook echt ziek zijn als ze zich ziek melden, of effectief aan het werk zijn bij thuiswerk. Dat je erop vertrouwt dat je mensen een bepaalde taak zelfstandig tot een goed einde kunnen brengen. Loslaten en autonomie geven is misschien niet eenvoudig, maar loont. Je medewerkers zijn op hun best als ze vertrouwen krijgen. Zonder het gevoel gecontroleerd te worden, mét de juiste support en omkadering. Belangrijk hierbij: spreek je vertrouwen duidelijk uit. Een goeie oefening in helder communiceren 😉. En vergeet niet om successen, hoe klein ook, te vieren!
Eerlijk zijn
Spreek normen duidelijk uit en schep heldere verwachtingen. Wanneer de doelstellingen van een opdracht duidelijk zijn, voelen collega’s zich betrokken en ondersteund. En je creëert een kader waarbinnen je medewerkers zich kunnen ontwikkelen. Belangrijk daarbij is om consequent te zijn en de beloftes die je maakt na te komen. Zo laat je zien dat je betrouwbaar bent als leider. In een omgeving waar eerlijkheid en betrouwbaarheid de norm zijn, voelen mensen zich mentaal veilig om hun beste werk te leveren.
Openstaan voor kritiek
In een feedbackcultuur wordt feedback gezien als een tool voor groei en ontwikkeling. Stimuleer je medewerkers om constructieve feedback te geven en te ontvangen, en zorg voor een veilig kader waarin die feedback openlijk geuit kan worden. Geef zelf het goeie voorbeeld door open te staan voor kritiek, fouten toe te geven, je kwetsbaarheid te tonen en input van je medewerkers te appreciëren.
Nog een laatste tip van Joris en Pauline: ‘Durf als leidinggevende de eerste stap te zetten. Zodra je medewerkers voelen dat je er voor hen bent en voor hen zorgt, zullen ze zelf ook sneller hun verantwoordelijkheid nemen. Psychisch welzijn is een team effort. Blijf vooral luisteren naar elkaar en duidelijk communiceren.’
Je zal zien: door deze skills te ontwikkelen zorg je stapsgewijs voor een veilige werkomgeving, en indirect ook voor een hogere productiviteit, meer betrokkenheid, minder stress en verzuim en betere teamprestaties. Alleen met een veilige basis kunnen je medewerkers – én je bedrijf – groeien, toch?