Je bent jong, je hebt geen studiehoofd, maar je wil graag vooruitkomen door te wérken. In plaats van te ploeteren voor een diploma, begin je vol goede moed aan een job. Is dat een slimme zet of niet? Kun je op de werkvloer scoren zonder grote diploma’s? We vragen het aan de loopbaancoach...
Iedereen kent wel een verhaal over een directeur of manager die op school z’n draai niet kon vinden, maar later succesvol werd. Zijn dat moderne sprookjes of gebeurt het écht, dat mensen zonder diploma de top van de carrièreladder bereiken? We vragen het aan Petra Ivens, loopbaancoach bij RiseSmart, die al vaker prangende kwesties beantwoordde (zoals hier). “Het gebeurt wel,” bevestigt zij. “Zeker in een krappe arbeidsmarkt, zoals vandaag. Als bedrijven moeilijk kandidaten vinden voor hun vacatures, moeten ze soms hun eisen wat bijstellen. Toon je als sollicitant je goede werkhouding en grote leervermogen? Dan kun je misschien een job scoren die vroeger was voorbehouden aan kandidaten met een bepaald diploma...” Toch moet je realistisch blijven, waarschuwt Ivens: “Voor sommige jobs – zoals verpleegkundige of juridisch adviseur – is een diploma wettelijk vereist. En wie werkt bij de overheid wordt verloond volgens diploma.”
Vanaf wanneer telt bij een sollicitatie je werkervaring zwaarder dan je diploma?
PI: “We leven in een wereld die snel verandert. Dat voel je ook op de werkvloer. De job die je vandaag doet, zal er over vijf jaar anders uitzien. Er komen taken bij en er vallen er weg. Kennis is in beweging en terwijl je aan de slag bent, groei je geleidelijk mee. Na pakweg tien jaar – of zelfs korter – bepaalt je werkervaring dus de koers van je carrière. Al mogen we het belang van studies niet onderschatten. Een diploma bewijst dat je doorzettings- en denkvermogen hebt, dat je kunt bijleren en deadlines haalt. Dat blijft een uitstekend visitekaartje, ook als de vakken die je volgde intussen niet meer up-to-date zijn.”
Wat als je graag wil doorgroeien, maar voelt dat je bepaalde skills mist? Loop je zonder diploma onvermijdelijk tegen zo’n plafond aan?
PI: “Iedereen zet stappen tijdens z’n carrière. Ook met een masterdiploma op zak begin je niet in een managementfunctie. Dus als je ambitie hebt, is het altijd een goede denkoefening: welke taken en verantwoordelijkheden heb ik in mijn huidige functie en welke zou ik hebben in mijn droomjob? Zo krijg je zicht op de ‘zwakke’ plekken in je profiel. Zodra je die kent, ga je kijken hoe je die vaardigheden kunt ontwikkelen. Leiding geven, bijvoorbeeld, kun je niet leren op school. Dat zit een stukje in je persoonlijkheid of je leert het al doende in een begeleidingstraject. In mijn ogen is het een belangrijke mentaliteitsswitch die àlle werknemers – met of zonder diploma – vandaag moeten maken. Niet achteroverleunen en wachten tot een promotie zich aandient. Maar zélf aan het stuur van je carrière plaatsnemen, nadenken en initiatief tonen. Waar wil je naartoe? Wat is dan je volgende stap?”
Heb je concrete tips voor wie het wil maken zonder diploma?
PI: “Zoek een job in een groot bedrijf. Daar is doorgaans meer ruimte om te groeien: er is een brede waaier aan rollen en functies en er komen regelmatig stoelen vrij. Nog een tip: besef dat je ook kunt groeien in je huidige job, je hoeft niet per se van functie te veranderen. Laat horen dat je er een verantwoordelijkheid wil bijnemen of interesse hebt in een bijscholing. En tenslotte: het is nooit te laat om te leren. Soms voel je na een tijdje op de werkvloer wél de motivatie en leerhonger die je als prille twintiger miste. Bekijk dan zeker eens je mogelijkheden. Vandaag zijn er flexibele trajecten waarin je werk en studies kunt combineren. Scholen zoeken vaker naar samenwerking met bedrijven. Investeren in je eigen ontwikkeling vraagt een inspanning, maar loont altijd, op één of andere manier...”
PS: Stapsgewijs bijleren terwijl je werkt, dat doe je zo - en vacatures voor jobs vol met leerkansen.