Anno 2024 rust er nog steeds een taboe op het bespreken van en het onderhandelen over het loon. Maar liefst 74% van de werknemers heeft nog nooit onderhandeld over zijn of haar loon. Gelukkig zijn jongere werknemers goed op weg om dit taboe te doorbreken door hun loon wel bespreekbaar te maken met hun leidinggevende. Dit blijkt uit onderzoek* van HR-dienstverlener Tempo-Team in samenwerking met prof. Anja Van den Broeck, arbeidsmotivatie-expert aan de KU Leuven.
Uit het onderzoek blijkt dat 27% van de werknemers hun loon en de manier waarop opslag wordt gegeven niet rechtvaardig of eerlijk vinden.
Een gebrek aan transparantie en gemis aan ruimte voor bespreekbaarheid van de verloning met de leidinggevende staan een open en constructieve communicatie over de verloning in de weg. Maar liefst 73,9% van de werknemers heeft nog nooit onderhandeld over hun loon. Bijna de helft (48,5%) geeft aan geen moment of ruimte te hebben om met hun baas over hun loon te spreken, terwijl 39,5% zelfs niet over hun loon durft te spreken.
Verder blijkt dat slechts 23% van de werknemers op de hoogte is van de geldende regels en procedures om het loon te bepalen. Hoewel een meerderheid (55,3%) zelf wil beslissen over de samenstelling van hun loon, heeft slechts 25% de mogelijkheid om gebruik te maken van een cafetariaplan.
Mensen vergelijken zich met in hun ogen gelijken en hebben snel de neiging te vinden dat ze in vergelijking met anderen te weinig verdienen. Wanneer je toch denkt recht te hebben op een loonsverhoging, is het belangrijk om het gesprek aan te gaan. Zo bied je de kans aan je werkgever om te motiveren wat daarvoor wordt verwacht en om uit te leggen wat de loonpolitiek is. Bedrijven hebben er op hun beurt baat bij om een transparant en duidelijk loonhuis op te stellen die aangeeft voor welke type functies je binnen welke vork valt want ons onderzoek leert dat er een correlatie is tussen loontevredenheid en werktevredenheid, -plezier en productiviteit. Volledige loontransparantie werkt daarentegen contraproductief, leert de literatuur.
Onderhandelen minder taboe voor jongere maar meer voor vrouwelijke werknemers
Opvallend is dat jongere werknemers (18-34 jaar) een positieve trend laten zien in het doorbreken van het taboe rond loononderhandelingen. Meer dan 31% heeft al onderhandeld over hun loon (tegenover 23% van de 35-54 jarigen en 22% van de 55+). Ook ziet bijna 40% ruimte om met hun baas over hun loon te spreken (29% bij 35-54 jarigen en 24% van de 55+). Bovendien durft 42% van deze groep wel met hun baas over hun loon onderhandelen, tegenover 39% van de 35-54 jarigen en 37% van de 55-plussers.
Voor vrouwen blijkt het taboe rond loononderhandelingen dan weer opvallend groter dan bij mannen. Maar 17% van de vrouwen vatte al een gesprek met hun leidinggevende aan tegenover bijna 31% van de mannen. Maar een kwart (24%) ziet voor onderhandeling ruimte of een geschikt moment. Bij mannen is dat ruim een derde (39%). Bijna de helft (47%) van de mannen durft het loongesprek met zijn leidinggevende ook aan, tegenover amper 30% van de vrouwen.
Deze resultaten liggen in lijn met de stereotype verwachtingen die heersen in bedrijven: “jongeren zijn mondig” en “vrouwen onderhandelen niet”. Dergelijke stereotypes zorgen ervoor dat bepaalde groepen de stap niet durven zetten, maar zorgt er ook voor dat ze minder informatie krijgen over wat, wanneer, en met wie er onderhandeld kan worden en hoe je dat aanpakt. De cultuur van de organisatie doet ertoe: versterkt de cultuur deze stereotypes of is er juist openheid naar wat er bespreekbaar is? In het algemeen blijkt dat vrouwen zijn meer succesvol in het onderhandelen wanneer ze proberen samen te werken: eerlijk zijn over hun noden, en zoeken naar een win-win in plaats van de competitie aan te gaan en bv. te liegen of bluffen om een groter voordeel te krijgen.
5 tips om je loon te onderhandelen
- Durf onderhandelen: ga de onderhandeling aan. Doe dat met een positieve, maar professionele houding. Luister naar het standpunt van jouw leidinggevende en wees bereid compromissen te sluiten. Soms is het niet mogelijk om het gewenste salaris te krijgen, maar kunnen andere voordelen worden verbeterd. Wees flexibel en open voor discussie.
- Weet wat je waard bent: voor je gaat onderhandelen, is het essentieel om te weten wat jouw vaardigheden en ervaring waard zijn binnen jouw organisatie en/of op de arbeidsmarkt. Doe onderzoek naar salarissen voor vergelijkbare functies in jouw regio en industrie.
- Stel een minimum voorop: bepaal een ideaal salaris, maar ook een ondergrens op basis van jouw marktwaarde, ervaring en de specifieke eisen van de functie. Vraag je om een uitzondering op de regel, geef aan dat je je hiervan bewust bent (ik weet dat iemand in mijn functie eerder zoveel verdient, maar …)
- Bereid je voor: zoek uit waarover onderhandeld kan worden binnen jouw organisatie, wanneer, en met wie. Zet jouw argumenten op een rijtje en geef tijdens de onderhandeling voorbeelden van jouw prestaties, successen en toegevoegde waarde. Gebruik kwantificeerbare resultaten en prestaties om je argumenten te versterken.
- Focus op het totale compensatiepakket: het salaris is slechts een deel van jouw totale verloning. Onderhandel ook over de secundaire voordelen zoals bonussen, flexibele werktijden, vakantiedagen, bedrijfswagen, opleidingsmogelijkheden, pensioenregelingen en gezondheidsvoordelen. Allemaal zaken die bijdragen tot een goede verloning, werkplezier en -tevredenheid.
*Dit blijkt uit de bevraging van een representatieve steekproef van 2.500 werknemers door Tempo-Team, in samenwerking met prof. dr. Anja Van den Broeck, arbeidsmotivatie-expert aan de KU-Leuven.