Aanpak vergrijzing werkvloer op 10 jaar tijd weinig veranderd
Een decennium geleden onderzocht Tempo-Team de impact van vergrijzing op de werkvloer bij werknemers en werkgevers. Recent onderzoek in samenwerking met prof. dr. Anja Van den Broeck, arbeidsmotivatie-expert aan de KU Leuven*, ziet weinig verandering in de aanpak om 50-plussers langer tevreden aan het werk te houden. Ook houden vooroordelen over oudere werknemers hardnekkig stand. Dit ondanks de schaarste op de arbeidsmarkt en de verlenging van de pensioenleeftijd. Het is dus van belang om versterkt te investeren in de zilvervloot van 50-plussers in onze bedrijven en organisaties.
In 2013 gaf 40% van de werkgevers nog aan dat kennisverlies door vergrijzing een probleem dreigde te worden. Ondanks die vrees levert vandaag slechts 11% van de bedrijven concrete inspanningen om een braindrain door vergrijzing te vermijden.
Dit gebrek aan een aangepast beleid uit zich in de praktijk. Zo zet maar 20% van de bedrijven ouderen in als buddy of mentor voor starters, terwijl in 2013, 59% van de werkgevers aangaf dat oudere werknemers ideaal geplaatst zijn om starters te coachen. Verder biedt slechts 17% van de bedrijven 50-plussers landingsbanen aan, waardoor zij geleidelijk kunnen afbouwen naar hun pensioen. Daarnaast past amper 11% van de bedrijven de taken van oudere werknemers aan om ze minder fysiek belastend te maken en maar 8% van de bedrijven evalueert oudere werknemers op een andere manier dan jongere collega’s.
Nu de gevolgen van de vergrijzing zich algemeen en versneld laten voelen op de werkvloer is er voor bedrijven nog heel wat ruimte om hun oudere werknemers te begeleiden naar langer tevreden en met plezier werken. Door een inclusieve werkomgeving te creëren, waarin oudere werknemers gewaardeerd en ondersteund worden, kunnen we ervoor zorgen dat zij actief blijven op de arbeidsmarkt.
Vooroordelen
In 2013 uitte 1 op 2 werknemers vooroordelen over oudere werknemers op het vlak van inzetbaarheid, leermotivatie en gezondheid. Vandaag is dat aantal fors gedaald. Maar toch blijven hardnekkige vooroordelen bestaan bij ongeveer 1 op 3 werknemers. Zo zegt 37% over hun oudere collega’s dat ze meer tijd nodig hebben om nieuwe dingen te leren, 36% denkt dat ze minder gemotiveerd zijn om training en opleiding te volgen en 28% zegt dat ze door gezondheidsproblemen hun werk minder goed aankunnen. Dit terwijl 67% van de werknemers van 50 jaar of ouder aangeven dat ze steeds beter proberen te worden in hun werk.
Het aanpakken van de vergrijzing op de werkvloer is niet enkel een uitdaging voor de werkgevers. Ook werknemers moeten hun vooroordelen inruilen voor de voordelen die 50-plussers op de werkvloer bieden. De bereidheid van oudere collega’s om door te werken neemt toe en versterkt hun inzet en dynamiek. Oudere collega’s zijn net door hun lange ervaring ook vaak een goed klankbord en zeer complementair voor hun jongere collega’s.
Troeven
Uit het onderzoek blijkt nog dat onze ‘zilvervloot’ heel wat troeven voor hun werkgever en collega’s in petto heeft op het vlak van werklust, focus en loyauteit. Slechts 12% van de 50-plussers zegt zich snel te vervelen op het werk, tegenover 28% van hun jongere collega’s tussen 18 en 34 jaar oud. 21% van de ouderen zegt snel afgeleid te zijn, terwijl dat bij jongere werknemers 33% is. Flink wat minder ouderen (18%) zeggen niet gemotiveerd te zijn voor hun werk dan jongeren (27%).
Organisaties kunnen best aan de slag door een leeftijdspiramide op te maken van hun werknemers: hoe ziet je situatie er vandaag uit en wat over 5 jaar? Probeer het individu achter elke oudere werknemer te zien en stereotypes uit de weg te gaan. Als oudere werknemers fysieke of cognitieve beperkingen kennen, maakt hun ervaring dit vaak ruimschoots goed, zodat ze niet moeten inboeten qua prestaties. Hou er als werkgever wel rekening mee dat het tijdsperspectief van oudere werknemers verkort. Dat betekent niet dat je niet meer mag veranderen of opleiding mag aanbieden. Integendeel! Maar de relevantie ervan moet onmiddellijk duidelijk zijn om nog motiverend te werken. Oudere werknemers ruimte geven om hun job naar hun eigen inzicht te verbeteren, kan ook helpen om hen gemotiveerd lang aan de slag te houden.
*Dit blijkt uit een online bevraging van een representatieve steekproef van 2.500 arbeiders en bedienden en 250 werkgevers in België, representatief op het vlak van taal, geslacht en leeftijd. De enquête werd uitgevoerd tussen 10 november 2022 en 1 december 2022 door een onafhankelijk onderzoeksbureau in opdracht van Tempo-Team en in samenwerking met prof. dr. Anja Van den Broeck, arbeidsmotivatie-expert aan KU Leuven.